Acabo de rematar "Un caballero en Moscú", de Amor Towles, e confeso que me invade unha certa melancolía por chegar ao final dunha novela tan exquisita. Poucas veces se atopa un libro cunha combinación tan afinada de beleza literaria, fondura temática e elegancia narrativa. É unha obra fermosísima, delicada e sutil, que consegue atraparte non pola espectacularidade dos acontecementos, senón pola forma en que se desprega a vida mesma, na súa expresión máis cotiá e, ao tempo, máis transcendental.
A trama, centrada no conde Alexander Rostov —Sasha para os íntimos—, que tras un xuízo bolchevique é condenado a arresto domiciliario no Hotel Metropol de Moscova, permítelle a Towles despregar un universo en miniatura onde cada xesto, cada almorzo, cada conversa ten peso, sentido e graza. Ao longo das páxinas, somos testemuñas de como ese confinamento forzado se converte nunha viaxe interior. E o que comeza como unha reclusión case absurda acaba revelándose como un espazo fértil para a amizade, o amor, a beleza e a dignidade.
O personaxe do conde é dunha fondura encantadora: un aristócrata que, sen renunciar ao seu porte, se adapta á nova vida, colabora co persoal do hotel, coida os detalles, cultiva as súas afeccións, transmite valores. Da man de personaxes entrañables como o chef Emile, Andrey o maître, Marina, o “Obispo” —director do hotel—, Nina ou a súa filla Sofia, que remata por ser tamén filla do conde en todos os sentidos, vemos medrar a lealdade, o compromiso e unha maneira de estar no mundo baseada no respecto, no gusto e no equilibrio. A presenza de Mishka, amigo íntimo, a relación con Anna Urbanova, a evolución política da URSS tras a Revolución de 1917… todo isto vai tecendo un tapiz rico e sereno ao mesmo tempo.
Towles escribe cunha delicadeza difícil de describir: un detense a reler frases polo puro pracer de volvelas saborear. Lembro especialmente a escena na que describe o ritual do almorzo —o café, a galleta, a mazá, o exercicio matinal— e é sinxelamente maxistral. Poucas veces un autor consegue evocar imaxes tan vívidas con tan pouco ruído.
Ademais —e isto non é menor—, a novela está salpicada dun humor finísimo, deses que non fan rir a gargalladas, pero si che debuxan un sorriso constante, coma quen comparte confidencias cun amigo sabio e algo irónico.
É, sen dúbida, o mellor libro que lin no que vai de ano. E non sei se atoparei outro que consiga tocar tantas teclas con tanta harmonía. "Un caballero en Moscú" é unha obra que se goza amodo, que se saborea, e que deixa pegada. Non é só recomendable: é imprescindible.
