Este pequeno pero poderoso libro de Ismaíl Kadaré, escrito en 1998, parte da batalla de Kosovo en 1389, un episodio decisivo na historia dos Balcáns. A través da recreación da invasión otomá, o autor explora as raíces profundas dun conflito que se repite, case como un eco trágico, ao longo dos séculos nesta rexión castigada pola historia.
A batalla é o punto de partida, pero o que realmente interesa a Kadaré non é só o feito militar, senón a súa mitificación, a súa persistencia na memoria colectiva e, sobre todo, a súa capacidade para explicar as fracturas culturais e relixiosas que seguen marcando os pobos dos Balcáns. A derrota da coalición cristiá —composta por serbios, albaneses e romanos— fronte ao sultán Murat non só inaugura a ocupación otomá, senón que serve de metáfora dun trauma que nunca rematou de pechar.
Un dos aspectos que máis me gustou do libro é o último capítulo, sen dúbida o máis potente e simbólico, onde o corpo do sultán Murat é transportado de volta a Anatolia, mentres que as súas vísceras quedan enterradas no campo de batalla. Esa sangue que queda na terra é un símbolo fortísimo: fala do enraizamento do conflito, do legado inevitable da guerra, da memoria que fermenta baixo os pés dos vivos.
Especial interese ten tamén a relación entre dous xoglares —un serbio e un albanés— que, despois da derrota, seguen co seu oficio de cantar a historia. A súa relación non é exactamente cordial, pero si representativa: ambos conservan nas súas cantigas o resentimento, as diferenzas, os relatos contrapostos que separan aos seus pobos. Kadaré retrata, a través deles, como a cultura tamén pode ser campo de batalla, e como as feridas do pasado se perpetúan a través das palabras.
O que me chamou especialmente a atención é como, a pesar de estar ambientado no século XIV, o libro fala tamén da Europa do noso tempo. Esa Europa dividida, lenta, burocrática, con dificultade para actuar con unidade e decisión no escenario internacional. Tres cantos fúnebres por Kosovo é tamén unha ollada crítica ao fracaso europeo á hora de comprender ou xestionar os seus propios conflitos internos.
En definitiva, é un libro curto —apenas un cento de páxinas— pero de lectura intensa e chea de matices. Escrita cunha linguaxe poética e poderosa, esta obra serve tanto como reflexión histórica coma advertencia contemporánea. Agradezo moito a Cris por prestarme este libro e compartirme non só o exemplar, senón tamén o seu amor polos libros e a súa sabedoría lectora. Grazas a ela, descubrín un autor ao que quero seguir lendo
