FIGUEIREDO (Paderne de Allariz - 1/3)

Nun día gris e ameazante de choiva, decidín iniciar a miña ruta en Figueiredo, unha aldea do municipio de Paderne de Allariz. Este lugar, o primeiro de tres paradas no pequeno itinerario que me fixara

A localidade de Figueiredo, aínda que pequena, alberga unha xoia arquitectónica: a igrexa parroquial de San Pedro. Esta igrexa eríxese orgullosamente no centro do pobo, sobre unha elevación que obriga aos que vamos a visitala a subir unhas escaleiras para acceder ao seu atrio. Este esforzo é recompensado coa vista dunha estrutura impresionante, construída en aparello pseudoisódomo, utilizando sillares graníticos ben escuadrados, o que reflicte unha precisión e un coidado excepcionais na súa edificación. A igrexa, dunha soa nave, conta cunha ábsida semicircular precedido por un tramo recto. Ao longo dos séculos, a estrutura orixinal foi modificada, especialmente durante a época barroca, cando se engadiu a espadana que coroa a fachada occidental e a sancristía encostada ao flanco norte da ábsida. Estes engadidos non só enriquecen a historia do edificio, senón que tamén mostran a evolución de estilos arquitectónicos ao longo do tempo. 

A fachada occidental é particularmente notable polo seu forte sentido de horizontalidad. A portada, con dúas arquivoltas de medio punto, está protexida por unha chambrana que segue a mesma directriz. Esta chambrana adórnase con tres filas de billetes, mentres que as arquivoltas están molduradas cun detalle minucioso. As columnas que sosteñen estas estruturas presentan capiteis decorados con temas vexetais, aínda que algúns están bastante desgastados polo paso do tempo. Estes detalles lembran a influencia do taller do mestre Mateo, famoso polo seu traballo na catedral de Ourense. O tímpano da fachada, liso e realizado nun só bloque de pedra, apóiase en mochetas decoradas con figuras de animais: un bóvido e un felino, probablemente un león, ambos os esculpidos con gran detalle. 

A fachada meridional é máis sobria, reforzada por contrafuertes prismáticos que dan unha sensación de robustez e estabilidade á estrutura. Unha xanela barroca e unha porta meridional cun arco de descarga completan esta parte do edificio, engadindo elementos de interese visual e arquitectónico. 

A ábsida semicircular da igrexa está dividido en tres panos, cada un decorado con canecillos que presentan motivos vexetais, xeométricos e figurativos. Unha xanela barroca rompe a sobriedade do pano sur, mentres que a cornixa moldurada e os canecillos engaden un toque de elegancia. No interior da igrexa, a nave única está cuberta por un teito de madeira a dúas augas. Un zócalo moldurado percorre os muros, estendéndose cara á ábsida, e a luz entra a través de saeteras e xanelas, creando un ambiente sereno e contemplativo. 

O presbiterio, lixeiramente elevado respecto da nave, accédese mediante un chanzo de pedra e está cuberto por unha bóveda de canón. Este espazo está adornado con arcos cegos e capiteis decorados con follas vexetais que se fusionan coa cesta, un deseño que remite aos modelos cistercienses e reflicte a influencia da escola do mestre Mateo. Esta influencia é evidente non só na decoración vexetal, senón tamén no uso de elementos xeométricos e na profusión de detalles ornamentais que enriquecen a estrutura. 

A cronoloxía da igrexa suxire que foi construída na segunda década do século XIII, durante un período de transición entre o románico e o gótico. Esta combinación de estilos pódese apreciar na harmonía entre os elementos románicos da ábsida e os engadidos barrocos na fachada. A espadana central, co seu pequeno arco de medio punto e decoración de botóns semiesféricos, é un claro exemplo desta mestura de estilos. 

A igrexa de San Pedro de Figueiredo é, sen dúbida, o templo máis singular e prezado de todo Paderne de Allariz. É a única igrexa na rexión que mostra claramente as dúas grandes reformas que experimentou ao longo da súa historia. Os elementos románicos e barrocos coexisten nunha harmonía sorprendente, ofrecendo aos visitantes unha visión rica e detallada da evolución arquitectónica e artística da zona. 

Non moi lonxe da igrexa, atópase a reitoral de San Pedro, un edificio de dúas alturas con planta rectangular e cuberta a catro augas. Os muros están construídos con perpiaño granítico de alta calidade, o que reflicte a importancia e o status da rectoría na súa época. O acceso á vivenda realízase a través dunha escaleira exterior que leva a unha solaina, unha característica distintiva que engade un toque pintoresco ao conxunto. Destaca especialmente a monumental cambota de planta rectangular, que sobresae en altura e engade un elemento de interese arquitectónico adicional. A reitoral está illada do resto do pobo por un muro elevado de opus vittatum, que proporciona privacidade e un sentido de exclusividade ao conxunto. Este muro, de 2.5 metros de altura, reforza a impresión de robustez e permanencia que caracteriza a todos os edificios históricos de Figueiredo. 

A medida que exploraba estes lugares, funme mergullando nunha atmosfera se sodiate, de tranquilidade e reverencia, sentindo a presenza palpable de séculos de historia. A mestura de estilos arquitectónicos, a atención ao detalle na decoración e a solidez das estruturas falan dunha dedicación e un coidado que perduraron ao longo do tempo. A visita a Figueiredo non só foi só unha visita á súa igrexa, tamén foi un percorrido polo pobo pola arquitectura típica do rural galego. As súas antigas casas, a maioría en ruínas e abandonadas, mostraban detalles que indicaban a vida dos seus antigos habitantes: os balcóns, as escaleiras, galerías, esgrafiados, un forno,.... Como sempre, como cada vez que percorro e visita algún pobo a experiencia permitiume apreciar profundamente a beleza e o valor histórico dos lugares de Galicia. Leste foi a primeira parada. 

De aí dirixinme a Golpellás

+INFO: Románico Digital