O fin de semana pasado acabamos o noso percorrido, un percorrido en compañía dunhas nubes que parecía empeñadas en mollarnos, no concello de Pantón e, máis concretamente en Eiré. Alí estivemos a ver a igrexa de San Xuíán e, especialmente, a de San Miguel. Ambas se atopan na localidade de Eiré i están comunicadas por un precioso carreiro cuberto por unha arboleda que a viste dunha maxia especial.
Foi na segunda das igrexas onde máis nos detivemos. Estivemos máis dunha hora dando voltas á súa ao redor, fixándonos nos seus detalles, no que nos dicían as súas pedras, na súa serena beleza. Lamentablemente non puidemos acceder ao seu interior e que deixamos para outro momento, para cando volvamos visitala
A web da Ribeira Sacra di isto desta igrexa:
"Un dos exemplares máis interesantes do románico de Ribeira Sacra e de Galicia é, sen dúbida, a igrexa de de San Miguel, coñecida popularmente como "O Mosteiro".
Pertenceu a un antigo mosteiro benedictino fundado por Escladia Ordoñez no século XII, que perde a súa independencia en 1507 coa reforma que ordenaron facer nos mosteiros galegos os Reis Católicos. As súas rendas pasaron ao Hospital Real de Santiago e as súas monxas foron recluídas no mosteiro de San Paio de Antealtares de Santiago de Compostela.
Do antigo mosteiro só conservamos a igrexa románica, que pertence á segunda metade do século XII.
A súa planta é dunha gran sinxeleza: unha soa nave con ábsida semicircular. Entre a nave e a ábsida temos outra nave transversal, sobre a que vai asentada unha torre rectangular, cuberta ao catro custados, e que fai do conxunto un dos exemplares máis orixinais do románico galego.
A porta norte, é unha das pezas máis interesantes da igrexa. Formada por un arco de medio punto e pequenas proporcións. A chambrana, decorada con ajedrezado. Ten doce dovelas e decoradas once delas cunhas rosetas, decoración inusual en Galicia, e na clave está un Agnus Dei. O tímpano é moi sinxelo e presenta unha decoración xeométrica cuns círculos entrelazados.
Se algo nos chama a atención nesta porta, son as súas mochetas, decoradas con tetramorfos de orixinal iconografía. Á dereita, temos dúas figuras con cabeza humana e corpo animal. A que atopamos cara ao interior, ten pezuñas e cornos, e sobre a súa cabeza aparece escrito "LU". Ao seu lado, a cabeza humana ten corpo animal con garras, e sobre a súa cabeza aparece escrito "MA". Sería a representación dos evanxelistas Lucas (co seu atributo o boi) e Marcos (co seu atributo o León). En fronte, teriamos a representación curiosa de Juan e Mateo. Temos unha cabeza humana con ás (Juan e o seu atributo a aguia) e para representar a Mateo (home) déixanos unha man sobre o queixo desa cabeza.
No seu interior, atopamos pezas interesantes, como unha xanela geminada, con arcos de ferradura, que nos falan dun templo anterior, ou a súa pila bautismal. Conserva restos de pinturas murais do século XVI, representando un Xuízo Final.
Conserva ademais, variedade de capiteis e canecillos, con interesante iconografía, que deron lugar a numerosas interpretacións.
Foi declarada Monumento Nacional en xuño de 1964"
O que queira coñecer máis esta igrexa aconséllolle que entre aquí e poderá ver un detallado estudo sobre esta igrexa e que nos serve para documentar algunhas das seguintes fotografías
A PORTA NORTE
"A porta norte, a principal do templo, presenta destaca pola delicadeza das súas formas convértena nunha das máis fermosas da Ribeira Sacra. Consta de dous arquivoltas realizadas en pedra esbrancuxada, de gran fino, ambas as de medio punto enmarcadas por unha chambrana ajedrezada e un motivo en zigzag, de igual directriz. O arco interior se moldura en baquetón cordón con medias esferas ornando as súas estrías; mentres, o maior presenta, en cada unha dos seus dovelas, unha roseta inscrita nun círculo. Excepto a central, levemente desviada, que exhibe a figura do Agnus Dei sobre unha cruz, baixo o que se le: AGN.
A arquivolta menor se voltea sobre columnas acobada- dás, mentres que a exterior faio directamente no mu- ro, cuxa aresta permanece viva. Aquelas presentan a habitual basea ática, fuste liso e monolítico e capitel de pedra calcaria. O capitel oriental se orna con tres follas sobre as que se dispo- nen outras máis pequenas, moi delicadas, realizadas con finas incisiones; ademais a exterior alberga unha roseta composta por catro bólas e os dous restantes senllas cabezas de home, boca abaixo, cos trazos perfectamente definidos, e, inclu- so, o cabelo e o bigote. O capitel oposto reitera os moti- vos vexetais analizados no anterior, carecendo do antro- pomorfo. Os cimacios, lisos, áchanse no mesmo sillar que as últimas dovelas da arquivolta exterior.
Os arcos acubillan un tímpano liso composto por un gran dintel granítico inferior e tres pequenas pezas blanque- cinas superiores. Decórase con varias cruces antefijas inscri- tas en círculos. O motivo disponse polo catro pezas. O tímpano apóiase en mochetas con perfil de nacela, ricamente decoradas. A oriental presenta dúas grandes follas, ornadas con motivos vexetais, voltas en volutas situadas no seu ex- tremo. Entre elas disponse unha cabeza humana semellante ás anteriores, pero provista de barba. Baixo o seu mentón sobre- sae unha pequena man. Pola súa banda, a mocheta occidental mostra dúas cuadrúpedos con cabezas de home barbado, un deles con cornos e pezuñas e o seu compañeiro con ga- rras. Sobre as figuras achamos a inscrición: LU MA" (Fonte: arteromanico.com)
ABSIDA
"A ábsida, de menor altura que a nave, queda dividido en panos ao exterior mediante columnas encostadas de elevadísimos plintos que case parecen desempeñar a función de contrafuertes. Estas columnas remátanse á altura da cornixa cuns originalísimos capiteis de aparencia vexetal cuxas follas se retuercen de tal maneira que os seus extremos chegan a dobrarse mesmo até alcanzar o collarino, dando a sensación, sen saír da súa esquematismo, de ser cestas caladas. Este tipo de capiteis, tamén apreciables tanto ao interior como no veciño cenobio de Ferreira de Pantón, é o principal aceno de identidade do Mestre de Eiré". (Fonte: arteguias.com)
CANECILLOS
"Pese ao gran protagonismo da arquitectura, a escultura monumental neste templo é abundante e variada, tanto desde un punto de vista iconográfico como de localización por que o programa figurativo distribúese entre os 68 canecillos que percorren todo o perímetro da igrexa, a torre, e interior da nave, os 21 capiteis do interior e exterior da nave, torre, ábsida e hastial occidental, os 4 capiteis e ménsulas das portadas occidental e setentrional e os relevos desta última portada e interior da ábsida.
Todo este abundante programa escultórico está realizado por un taller que combina un repertorio sacro - Agnus Dei, símbolos do Tetramorfos - un amplo elenco de temas profanos -f iguras femininas e masculinas en actitudes exhibicionistas e procaces, rostros masculinos - temática vexetal, xeométrica e animalística" (Fonte: 1000lugaresenGalicia)
A TORRE
"Sobre a nave, no extremo oriental, disponse a gran torre campanario, de planta rectangular, disposta sobre o cruceiro. Na parte inferior unha imposta de billetes cingue to- talmente o seu perímetro. En cada unha do catro caras, sobre a imposta, se rasga un van: sinxelos os dispostos ao norte e sur e de dobre ventá os colocados ao leste e oeste. Estas últimas enmárcanse por dous arcos de medio punto e aresta baquetonada que provoca, en rosca e intradós, senllas esco- cias lisas. Cínguenos dous chambranas de billetes da mesma directriz. Os arcos apéanse sobre unha semicolumna central, de maior grosor, e dúas columnas laterais, acobadadas. To- dás elas con base ática, fuste monolítico e cimacio liso. Os capiteis exhiben ornato vexetal e zoomorfo. Nun deles disponse dous cuadrúpedos afrontados, que comparten unha única cabeza, disposta na esquina da caixa. Os restantes son fitomorfos, componse de follas de diverso tamaño, re- soltas sobre si mesmas, cunha bóla na súa terminación. Nestas mesmas caras do muro disponse un oco idéntico aos sinalados na nave, posible mechinal.
Así mesmo, nos flancos norte e sur o van é máis sen- cillo que os anteriores. Presentan arco de medio punto abo- celado, do mesmo xeito que as jambas nas que se apoia. O arco é enmarcado por unha chambrana semicircular con ornato de billetes.
Nas esquinas da torre, a media altura do corpo dos vans, o muro acobádase nun espazo que, como se ob- serva, albergaría as súas correspondentes columnas que, incon- clusas, só posúen basea de tipo ático. Finalmente, a cornixa da torre non chegou a realizarse; hoxe disponse unha factura moderna colocada tras a rehabilitación do edificio". (Fonte: arteromanico.com)
FACHADA OCCIDENTAL
"O muro occidental é, verdadeiramente, o máis sinxelo, xa que comunicaba co mosteiro. Do mesmo xeito, a súa organización responde a este feito. O muro elévase sobre un único retallo cortado en chaflán. Na parte central e inferior ábrese unha porta con arco de medio punto formado por catro dovelas, de arestas vivas, apeado directamente sobre jambas, tamén sen moldurar. Unha sinxela chambrana semicircular, ornada cun fino bocel, enmárcao. Sobre a portada se rasga outra porta, adintelada, hoxe carente de uso, pero que en época medieval comunicaba co piso superior do cenobio. Presenta un dintel liso apoiado en mochetas, ornadas cunha folla que alberga unha bóla no seu interior. As arestas das mochetas, así como as jambas, presentan arestas vivas. Baixo a porta alta obsérvanse varios ocos cadrados, onde se colocaban as vigas do edificio, hoxe cegados. Ademais, flanqueando á mesma porta, disponse varios mechinales.
Sobre as portadas ábrese unha xanela completa flanqueada por columnas acobadadas. Enmárcaa unha arquivolta semicircular cuxa aresta se perfila por un liso bocel, que xenera, en rosca e intradós, senllas escocias tamén lisas. É cinguido por unha chambrana da mesma directriz, gornecida con billetes. As columnas posúen baseas áticas, fustes monolíticos e capiteis decorados con follas con pequenas bólas no seu remate e incisiones centrais a modo de nervios. Carecen de cimacios; no seu lugar intúese un fina moldura disposta sobre o capitel.
Culmina a fachada occidental un sinxelo piñón que re- calca a austeridade deste muro. A súa altura é superior ao resto da nave" (Fonte: arteromanico.com)
