Acabo de rematar unha novela breve pero fondamente intensa, desas obras que deixan unha pegada difícil de borrar. A canción de Ruth retrata a vida duns personaxes femininos marcados a lume pola Guerra Civil e a Segunda Guerra Mundial, coa ollada posta non só nos feitos históricos, senón tamén nas consecuencias íntimas e emocionais que arrastraron quen os viviron.
A través da relación entre dúas irmás, Marifé Santiago Bolaños convídanos a reflexionar sobre a vida que non puido ser, sobre esa existencia truncada pola dor e o exilio, e sobre a necesidade de rescatar do esquecemento aquilo que a historia oficial adoita silenciar. É un libro de mulleres, sobre mulleres, no que a memoria e a ferida feminina son o fío que enlaza xeracións enteiras.
O primeiro que sorprende é o estilo: unha prosa poética, rica e deslumbrante, que en moitos intres parece transformarse en pregaria. Cada palabra está atravesada por un ton elegíaco que envolve o lector nunha atmosfera de melancolía e desgarradura. Confeso que, mentres o lía, sentía como o estómago se me encollía pola dor que flúe constantemente entre as súas páxinas.
A novela non elude a dureza da súa temática: desde episodios estremecedores como a violación dunha nena ata o peso insoportable dos silencios familiares. A incapacidade das personaxes para expresar as súas emocións reflicte con crueza o desarraigamento de toda unha xeración. Avoas, nais, fillas e irmás calan a súa dor, coma se a memoria mesma fose demasiado insoportable de cargar.
Mais o máis impactante é que o libro non se centra tanto nas mortes ou na destrución material, senón en algo aínda máis devastador: a perda da posibilidade de vivir plenamente. A imposibilidade de medrar, de construírse como persoa, de acadar sequera destelos de felicidade no medio do fracaso. As protagonistas parecen renunciar a sentir, xa sexa por vontade propia ou como consecuencia inevitable de tanto sufrimento acumulado.
En definitiva, A canción de Ruth é unha obra poética e necesaria, que mostra como a guerra e a violencia moldean —ou directamente quebran— as vidas das mulleres, deixando secuelas que atravesan xeracións. Unha lectura conmovedora, dolorosa e, ao mesmo tempo, imprescindíbel para comprender as pegadas invisíbeis do noso pasado.
