Pola A Uceira, Santa María da Limia e Sandiás

Fai uns días estiven visitando o máis coñecido Concello de Sandiás e a rexión de A Limia coa esperanza de redescubrir a súa riqueza histórica e artística en algúns dos seus lugares. A miña primeira parada foi a Capela de San Bieito de A Uceira, un lugar de veneración popular que se alza no alto da colina. Mentres ascendía pola estreita estrada que conducía cara a ela, o ambiente primaveral reflíctese nunha espectacular natureza. Ao chegar á capela, sorprendeume a serenidade e a tranquilidade que reinaban no lugar. Ali, tiven a oportunidade de entablar conversa con algunhas persoas que, acompañadas dos seus fieis compañeiros caninos, compartiron conmigo historias sobre o lugar e a súa devoción por San Bieito. Os seus relatos, que agradezo, espertaron a miña curiosidade e descubriron aspectos que descoñecía. 

Despois de pasar un bo rato paseando por aquel lugar, desfrutando das vistas que ten, decidín continuar a miña ruta e dirixirme cara aos meus seguintes destinos. A miña seguinte parada foi a Igrexa de Santa María de Couso da Limia, unha obra arquitectónica. Para rematar este día cheo de descubrimentos, dirixinme cara á pequena Igrexa de Santo Estevo de Sandiás. Esta sorprendeume especialmente polas súas preciosas portas, unha na fachada principal e outra no lateral sur, así como pola súa grande e ruín rectoral. Despois diso, o meu percorrido levoume a Sandiás a revisitar a preciosa e curiosa igrexa de Santo Estevo. O certo é que este tipo de percorrido, e o que atopas, fanme recordar que non é preciso, que tamén, irse moi lonxe para disfrutar do arte, da historia... Por sorte en Ourense, en Galicia, diso temos unha infinidade. Conto, agora, algo de cada un destes tres lugares:

A Capela de San Bieito de A Uceira é un punto focal de devoción e celebración para os habitantes do pobo de A Uceira en Sandiás, así como de outros moitos lugares, especialmente durante a festividade do luns de Pascua. Esta romaría anual atrae a centos de fieis de toda a provincia de Ourense, que acoden para venerar a este santo milagreiro, considerado un dos máis importantes de A Limia. 

Dende cedo pola mañá, a capela enchése de fieis que participan nas diversas eucaristías en honra a San Bieito, a misa maior adoita ser ao mediodía. Durante a celebración, a imaxe de San Bieito é sacada en procesión polos arredores da capela e o monte que leva o seu nome, acompañada polas bombas de palenque e bandas de música. A romaría comeza coa subida ao monte e a celebración dunha misa de campaña na ermida, seguida da veneración do "San Bieito pequeno", un cruceiro que chama a atención na parte exterior da ermida. 

A devoción cara a San Bieito maniféstase en diversas formas, xa que se lle considera benefactor dos males da pel, das articulacións e do espírito. Durante a semana previa á festividade, celébrase unha novena en sua honra, mentres que durante o verán leva a cabo outra romaría en sua honra, tradición arraigada na comunidade. 

Os fieis expresan a súa devoción ofrecendo cirios e exvotos de cera con formas das partes do corpo afectadas por enfermidades, así como panos que se cree pasaron pola imaxe do santo durante a procesión. Estas ofrendas realízanse coa esperanza de obter a curación e o alivio das suas doenzas. 

A capela e o seu contorno están impregnados de lendas, como a que conta a historia da “lumieira” da ermida, que se di foi transportada milagrosamente durante a súa construción. Tras os actos relixiosos, a festividade continúa cunha comida campestre onde se desfruta do típico polbo e carne ou caldeiro, seguido por unha tarde de merenda con churros, música e baile. A Capela de San Bieito de A Uceira non só é un lugar de culto, senón tamén un centro de encontro e celebración para a comunidade local.

A Igrexa de Santa María de Couso de Limia, situada na fermosa comarca da Limia, a uns 35 km ao sur da cidade de Ourense, emerxe como un verdadeiro tesouro arquitectónico no concello de Sandiás, nas cercanías de Xinzo de Limia. Acceder a esta xoia histórica implica unha viaxe que nos mergulla na tranquilidade rural galega, rodeada de paisaxes pintorescas e unha atmósfera de serenidade. 

Esta pequena igrexa, aínda que modesta en tamaño, é unha marabilla arquitectónica que revela a riqueza cultural e artística da rexión. A súa estrutura, composta por unha nave cun crucero destacado en planta, é o resultado de reformas modernas que conservaron a esencia do seu orixe medieval. 

Ao achegarnos, somos recibidos por unha fachada que irradia historia e solemne, onde se destacan dúas portas que invitan a explorar o seu interior. A porta sur da igrexa é un testemuño da maestría arquitectónica de tempos pasados. Un arco de medio punto, cortado en arista, enmarca a entrada principal, adornado cunha arquivolta moldurada en bocel e unha dobre liña de zigzag na rosca. A chambrana e o cimacio, decorados con motivos xeométricos, engaden un toque de elegancia a esta obra de arte en pedra. Os capiteis que flanquean a entrada, cada un con seu propio deseño, revelan unha atención meticulosa ao detalle e unha habilidade artística excepcional. A porta occidental, por outro lado, presenta unha estrutura similar pero con súa propia singularidade. Un arco de medio punto aristado, sen tímpano, soporta unha triple arquivolta que impresiona pola súa ornamentación detallada. Os capiteis, decorados con motivos xeométricos e vexetais, reflicten a influencia da natureza na arquitectura da época. 

Ao cruzar o umbral da igrexa, cousa que non puide facer, adentramonos nun espazo de devoción e espiritualidade, onde a luz filtra a través das vidreiras e envolve o ambiente nunha atmósfera sagrada. Aínda que o interior foi obxecto de reconstrucións modernas, conserva a esencia do seu deseño orixinal do século XIII. As amplas bóvedas de cañón na nave e estrelada no ábrego, xunto cos capiteis decorados con motivos vexetais e xeométricos, transportannos a unha época de esplendor arquitectónico. 

A Igrexa de Santa María de Couso de Limia é, en resumo, un testamento vivo da historia e do arte de Galicia. A súa beleza arquitectónica e o seu significado cultural convértena nun destino imperdible para aqueles que buscan mergullarse no patrimonio relixioso da rexión.

A igrexa de Santo Estevo de Sandiás ten, como as anteriores, unha historia que se remonta a máis de medio milenio. Esta obra mestra do mestre canteiro luso Bartolomé de Nosende é un tesouro arquitectónico que fusiona elementos do gótico tardío e renacentista, o que a converte nunha xoia única en Galicia. 

A súa singularidade aprécia tanto na súa estrutura exterior como no seu interior. Exteriormente, a igrexa destaca pola súa imponente porta principal de estilo manuelino portugués, adornada con motivos vexetais e unha imaxe central de San Pedro. A elegante torre das campás e a porta do muro norte complementan a arquitectura, mostrando unha ornamentación similar pero máis simplificada. No interior, que lamentablemente non podo desfrutar, a maxestuosidade da igrexa revelase a través das súas altas bóvedas, con deseños de cañón na nave, estrelada no ábrego e de crucería no espazo entre ambas. Os capiteis das columnas están decorados con motivos vexetais, creando unha atmósfera de serenidade e solemne. 

O verdadeiro tesouro de Santo Estevo é o seu famoso retablo, encargado por Pedro Pimentel, señor de Sandiás, e realizado polo escultor Francisco de Moure entre 1603 e 1607. Este retablo, un dos máis valiosos da provincia, está composto por dous corpos, tres rúas e un ático, adornado con esculturas de San Pedro, San Pablo, San Lourenzo, Santo Estevo, San Francisco e un calvario, entre outras. As pinturas da predela representan a santas e doutores da igrexa, así como escenas da vida da Virxe. Tras unha restauración en 2002, restauráronse os cores orixinais do retablo, revelando a súa beleza e esplendor. Ademais, o interior alberga outras pezas de interese, como as imaxes de San Antonio de Padua e San Antonio Abad, ambas obras de Francisco de Moure. 

En resumo, a igrexa de Santo Estevo de Sandiás é moito máis que un lugar de culto; é un testemuño vivo do arte e da historia da rexión, merecedor de recoñecemento pola súa excepcional calidade e conservación. Despois deste pequeno ou gran percorrido, segundo se mire, collín o coche e regresei anotando que me queda pendente duas misas. Unha en cada un destas dúas últimas igrexas para poder desfrutar do que gardan no seu interior. Uff,... o certo é que se me están acumulando.

Vaia por Deus!!!