Este libro sorprendeume por moitas razóns, pero a primeira, sen dúbida, é a forma en que está escrito. A prosa de Maggie O’Farrell é unha marabilla: contida, fermosa, brillante, precisa e, ao mesmo tempo, fondamente emotiva. Hai un talento evidente en cada liña, en cada parágrafo, que fai que o que conta, sen ser extraordinario a nivel argumental, se converta en algo profundamente conmovedor. Porque Hamnet non é unha novela de grandes xiros, nin cun argumento espectacular, nin con acontecementos inesperados ou tramas rebuscadas. É unha novela que fala do esencial, dos feitos propios da vida da maioría das persoas. E aí reside, precisamente, a súa grandeza.
A historia xira arredor dunha familia do século XVI e, aínda que o contexto histórico poida parecer afastado, o que se narra é completamente recoñecíbel para calquera: o amor, a perda, o medo, a maternidade, a familia, a fraxilidade do corpo, a forza do espírito, do amor. Non hai nada máis universal ca iso.
Agnes, a nai, é un personaxe fascinante. Misteriosa, conectada coa natureza, independente no pensamento. A súa relación cos fillos, especialmente cos xemelgos, está descrita cunha sensibilidade inmensa. Gustoume moito como se constrúe a súa figura mesmo antes de ser nai: como entende a súa vida, como se namora, como se forma esa parella nova coa que un empatiza desde o primeiro momento. E, claro, a traxedia, cando chega, fágao todo tremer.
Algo moi interesante desta novela é como, partindo do pouco que se sabe sobre a vida de Shakespeare, O’Farrell constrúe unha historia familiar íntima e poderosa. Nunca se menciona o seu nome, pero é evidente que o pai de Hamnet é el. O libro está cheo de referencias, de detalles biográficos, de momentos que imaxinan a parte humana detrás do xenio literario. É ficción, si, pero unha ficción que se alimenta deses pequenos retallos históricos, deses ocos na biografía do escritor que a autora enche cunha delicadeza e unha sensibilidade impresionantes.
Hai varios momentos que me quedaron gravados, que me emocionaron profundamente. Un deles é, sen dúbida, o intre no que Hamnet, ao ver a súa irmá Judith enferma (pola peste), se entrega sen dicilo, ofrécese á morte no seu lugar. Ese xesto silencioso, cheo de amor, ten unha forza inmensa. Pero tamén me impactou moito a escena do parto dos xemelgos, a fraxilidade coa que chegan ao mundo, esa loita inicial pola vida que case anticipa todo o que virá despois. E, por suposto, a morte de Hamnet. Está contada con contención, mais deixando ver unha dor inmensa, con delicadeza e cunha rabia non sempre contida. A dor, o baleiro que deixa, a desgarradura que supón para a nai, para as irmás, para o pai que chega tarde… todo iso está narrado cunha intensidade emocional tal que un queda completamente atravesado por esa desgraza.
O libro non remata aí: afonda no dó, na desesperanza, nese momento no que a vida perde o seu sentido. A nai, rota, xa non atopa razóns para seguir adiante. O pai, distante, tenta comprender o que perdeu. E as fillas, coa súa tenrura silenciosa, sosteñen algo do presente, como se lembrasen que, mesmo no medio da dor, a vida segue. Pero segue ferida, lenta, chea de fendas. O’Farrell retrata esa etapa cunha verdade que conmociona.
Hamnet é, sen dúbida, un dos mellores libros que lin neste último ano. Pola súa capacidade de emocionar sen caer no doado. Pola delicadeza coa que trata temas tan duros. Pola beleza do seu estilo. E porque, sen dicilo directamente, recórdanos que detrás de todos nós —mesmo das grandes figuras, mesmo de Shakespeare— hai unha familia, hai un neno perdido, hai unha nai que sofre. E iso, para min, faino aínda máis inesquecíbel.
