Polas augas dos Quaequernos (Aquis Querquennis)

Percorremos un pequeno e precioso camiño que comezaba a encherse das follas caídas das árbores. Camiñamos por onde case dous mil anos antes fixérono outras persoas que tiñan en Aquis Querquennis o centro das súas actividades. Estou a pensar nos lexionarios da Lexión VII Gemina e dos habitantes da mansio (residencia) que xustificou no seu día a presenza destas tropas. Esa lexión debeu desprazar até alí una das súas cohortes para encargarse da construción, o mantemento e a seguridade da Vía Nova, que unía Bracara (Braga, Portugal) con Asturica Augusta (Astorga).

Párome aquí para lembrar que A Vía Nova ou Vía XVIII do Itinerario de Antonino era unha calzada romana, construída durante a dinastía Flavia (do 69 ao 90 dC), que unía, como indiquei antes, as poboacións de Bracara Augusta e Asturica Augusta. O seu percorrido de 215 millas romanas, uns 318 km., e que estaba balizado por once mansio, ou lugares de descanso: Salaniana, Aquis Originis (en Lobios), Aquis Querquennis, Geminas, Salientibus, Praesidium, Nemetobriga, Foro, Gemestario, Bergidum e Interamnium Flavium. A Via Nova foi inaugurada por Caio Calpetano Rantio Quirinal Valerio Festo, no 79 d.C. segundo consta nun miliario, sendo Perico o emperador de Roma

Bo, o caso é que lle ía contando iso a Carlota ou, mellor dito, viaxabamos no tempo ata que nos tocou a quenda de entrar no campamento a través da Porta Decumana. Xa estabamos dentro, xa accederamos ao interior de Aquis Querquennis un dos campamentos militares romanos máis importantes escavados na Península Ibérica. Leste, que aínda non o dixen, atópase situado ás beiras do río Caldo, en Porto Quintela, moi preto dunhas termas que sen dúbida tamén souberon aproveitar os romanos que por estas terras estiveron.

Aquis Querquennis mostra dunha maneira clara os coñecementos e a técnica que posuía Imperio Romano para a arquitectura e a distribución dos distintos edificios. 

O emprazamento ocupa unha superficie de 25.000  metros cadrados, sobre os que se instalaron uns 500 lexionarios e, posiblemente, un destacamento de cabalaría. O trazado e alzado das estruturas, organizadas en cuadrículas, tomou como referencia dúas vías típicas da organización de calquera poboación romana. Trátase de dous vias perpendiculares entre si, coñecidas como "Cardo Maximus", que se estendía de norte a sur, e o "Decumanus Maximus" do leste ao oeste, o que dividía o interior, idealmente, en catro partes iguais. 

Axiña que cruzamos a Porta Decumana comezamos a ver as primeiras construcións exhumadas. Na zona contigua, ocupando unha cuarta parte do total, atópanse dous edificios dedicados ao almacenamento de trigo e outros víveres (horrea) e o recinto o hospital (valetudinarium) con habitacións ao redor dun peristilo, á maneira dunha domus. Tras eles atópanse dous barracóns preparados para acoller ás tropas de lexionarios formado por unha centuria de soldados xuntamente cos seus mandos respectivos, en total uns 85 homes.

Tras deternos, sobre todo no edificio de almacenamento de víveres e ver os alicerces de pedra sobre os que se sustentaban a estrutura que permitía a almacenaxe (como os nosos correos de todos a vida) viramos cara á dereita para seguir vendo tres grupos de barracóns da tropa.

Cada un deles componse de e dúas ás rectangulares afrontadas, cun un patio interior que os separa e  sobre o que, recollida por unha canle central, fluiría a auga de choiva até a respectiva cisterna, en xeral provista de brocal, situada, non no centro xeométrico do patio precisamente senón, máis ben, escorada cara ao interior do ámbito descuberto que media entre ambas as ás.

Deixamos atrás esa zona e dirixímonos á porta situada ao sur, a máis próxima ao caudal do río Caldo antes de ir deambular e tocar os restos do Principia ou Cuartel Xeral. Este edificio atópase no centro mesmo do  campamento, na parte máis elevada. Por el comezaban os romanos a construción dos seus campamentos e nel situábanse as tarefas administrativas e relixiosas. Dita construción consta de tres partes como indicou o arqueólogo Santiago Ferrer Sierra, do grupo Larouco, e responsable dos traballos arqueolóxicos realizado no ano 2004:  «Unha parte da á vía principalis. Por ela éntrase á primeira parte do edificio que forma un espazo libre, unha especie de praza pública e da aceso a unha sala transversal que se identifica coa basílica. Na fachada de atrás divídese en cinco estanzas, unha delas estaba dedicada a pequeno templo ou edículo e as outras catro eran para tareas de oficina»

Deixando atrás o Principia enfilamos cara a Pórta Sinistra por onde saímos ao exterior do campamento. Xa fóra, na zona arborada que se atopa enfronte, sentámonos a observar o conxunto arqueolóxico, o bellísimo contorna que o rodea, as murallas e o xogo de luces e sombras que comezaban a adornalo todo como consecuencia dunha espectacular posta de sol.

Dese de aí, sen présas, sen ningunha présa volvemos ao coche deixando para outra ocasión, en vista do concorrida que estaban, unha visita á Mansión Viaria e ás Termas.

E fómonos, deixando atrás unha preciosa tarde. E mentres nos afastabamos, cun ton petulante e sabiondo, solteille a Carlota un "Gaudeamus igitur iuvenes dum sumus" mentres mantiña o meu nariz alto e a miña mirada á fronte.