Mugares

Mugares, unha parroquia do Concello de Toén, alberga un patrimonio histórico e cultural que sorprende a quen se anima a visitalo. Destacando, a Igrexa de Santa María de Mugares érguese coa súa planta rectangular e dimensións considerables. Este templo é un dos escasos exemplos de estilo renacentista na provincia. A súa fachada, o elemento máis notable, presenta unha porta de arco de medio punto formada por doelas e un frontón triangular sobre corpos separados. As dúas torres, de base cadrada e rematadas cunha cornixa sobresaínte, engaden un toque impoñente á estrutura. Xunto á igrexa, atópase a reitoral. Esta é unha edificación ao redor dun patio, de ampla planta e non moi elevada, con muros de cachotería con encintados, dúas portas de arco de medio punto formadas por doelas, unha delas flanqueada por dous escudos de talla regular. Esta reitoral atópase no medio do pobo, acompañada de construcións con aspectos interesantes propios da arquitectura rural galega.

Non moi lonxe, a Ermida das Angustias ofrece outra xoia arquitectónica. Coa súa planta rectangular e cuberta a dúas augas, distínguese por unha peculiaridade: a súa maior lonxitude transversal en comparación coa lonxitudinal. A entrada, cun nártex adosado tamén cuberto a dúas augas, e o seu campanario de arco de medio punto, todo iso construído en cachotería de granito, reflicten unha robustez e simplicidade encantadoras.

O carácter utilitario e ao mesmo tempo estético maniféstase na fonte pública de Mugares, un conxunto de lavandeira cunha fonte cuberta por unha bóveda de medio punto de doelas de granito, un deseño que protexe o espazo interior dun xeito elegante.

O pombal, situado na parte alta do pobo xunto aos hórreos, coa súa planta circular e muros de cachotería de granito revestidos de tella, engade outro toque tradicional ao entorno. Unha coroa de pedra bordea o perímetro baixo o tellado, destacando a súa autenticidade rústica.

Nesa mesma zona, os hórreos, uns en mellor estado que outros, demostran a enxeñosa arquitectura rural galega. Con estruturas de madeira, peches de táboas verticais e tellados de tella curva a dúas augas, estes hórreos sostéñense sobre pés rectos ou cachotes enteiros, conservando as prácticas agrícolas tradicionais da rexión.

Á marxe da riqueza patrimonial, Mugares tamén destaca polo seu Entroido, sen dúbida, unha das festividades máis vibrantes e asentadas do pobo. Este evento reviveu tres personaxes icónicas: os “Labardeiros”, as “Señoritas” e os “Mazarucos”. Os Labardeiros, sempre homes, e as Señoritas, sempre mulleres, desfilan xunto aos Mazarucos, monicreques vestidos coa roupa dos recentemente casados do ano que aínda non teñen fillos. O desfile comeza no local social e culmina nunha praza do casco antigo, onde todos os participantes e espectadores se congregan para bailar e celebrar nun ambiente de cor e tradición.

Mugares non só destaca pola súa riqueza arquitectónica, senón tamén por manter vivas as súas tradicións, ofrecendo unha ventá única ao pasado cultural de Galicia. Este pequeno pobo é un verdadeiro tesouro agochado que invita a ser descuberto e gozado en cada recuncho. Ademais, este lugar atópase moi preto de Ourense, a escasos 8 km, no veciño e interesante concello de Toén.