Chegar á igrexa de San Pedro de Beiro é unha experiencia que permite gozar da paisaxe e a cultura da comarca do Ribeiro. A miña viaxe comezou no pobo de Leiro. Despois de tomar un café nunha das súas cafeterías, dirixinme cara a ese lugar, pasando antes pola aldea de Berán. O camiño ofrece vistas espectaculares dos campos de viñas, zonas arboradas e diversas poboacións. Ao achegarme ao meu destino, a igrexa de San Pedro emerxe como un testemuño do rico legado histórico e espiritual da zona. Esta albíscase despois de ascender por unha estrada estreita e chea de curvas que discorre por unha zona boscosa. 

A igrexa de San Pedro de Beiro, que pertencía antigamente á xurisdición do mosteiro beneditino de San Martiño de Santiago de Compostela, é un exemplo destacado da arquitectura barroca rural galega, típica da rexión do Ribeiro. Construída en 1779, a igrexa distínguese pola súa robusta estrutura e o seu gran torrión con campanario. Non obstante, algúns elementos suxiren unha orixe anterior, posiblemente románica, como os canzorros moi danados nun dos muros e dúas pezas con debuxos xeométricos no interior da igrexa aos que non puiden acceder. 

Estes restos arquitectónicos, aínda que escasos, testemuñan a existencia dunha igrexa románica no lugar, datada no primeiro cuarto do século XIII. Dentro do muro setentrional da nave barroca, obsérvanse pezas que puideron ser dovelas dunha antiga portada, decoradas con entrelazados e dentes de serra, típicos da época. No exterior, dous canzorros moi deteriorados poderían representar cabezas de animais. 

Unha vez alcanzado o meu destino e despois de deixar o coche baixo a protección de cinco cruces, animeime e subín ao campanario, onde puiden gozar dunhas vistas realmente espectaculares nas que a cor verde o inunda todo. Despois de pasar un bo anaco no alto, baixei e, antes de dirixirme á casa reitoral, camiñei cara a un pequeno río que nestas datas se amosaba bastante caudaloso. 

Moi preto da igrexa, seguindo un camiño que discorre xunto a un alto muro de pedra, chégase ao río Regato do Carroceiro. Alí atópase unha ponte de pedra e unha pequena acea, acompañadas por unha fonte centenaria. Este conxunto de estruturas históricas engade un valor cultural significativo á parroquia de Beiro, destacando a integración da contorna natural e arquitectónica nesta rexión rica en historia e tradicións. Tras sacar unhas cantas fotos, volvín desandar o camiño para dirixirme á casa reitoral. 

Como sinalei antes, a parroquia de Beiro, no concello de Carballeda de Avia, forma parte da Comarca do Ribeiro, unha zona vitivinícola cuxos viños xa no pasado achegaron gran prosperidade á rexión. Esta prosperidade permitiu o crecemento das parroquias e a construción de casas reitorais e pazos. A casa reitoral de Beiro, en particular, é un vestixio dese florecemento. Aínda que en ruínas, esta casa do século XVIII orixinalmente podería ter forma de «L», cunha ala oeste engadida posteriormente. Asociada ao mosteiro de San Martiño Pinario de Santiago de Compostela, servía como casa de acollida para os peregrinos do Camiño Miñoto Ribeiro. 

Nos anos 70 do século XX, a casa reitoral acolleu unha escola parroquial, e en 2016, como detalle curioso, foi escenario dun concerto de arpa na súa adega, organizado pola Asociación Cultural Eirasenda. O edificio foi cedido a Cáritas para campamentos de verán, pero tras a finalización da cesión, comezou o seu abandono. En 2002 propuxéronse varios proxectos para a súa rehabilitación, incluíndo un centro de capacitación agraria e unha casa de turismo rural, pero ningún se concretou. Hoxe o edificio languidece, deixando ver un futuro pouco optimista.

Imaxina vivir nun pobo baleiro. Poder percorrer libremente cada rúa sen a presenza de ninguén. Non ter veciños. Que cada recuncho sexa un lugar para gozar e onde non teñas que preocuparte de nada máis que respirar aire puro. Silencio, tranquilidade e paz. Isto, que pode parecer idílico, é unha realidade en moitos lugares de Galicia, particularmente en Ourense. Un caso que se asemella a esta descrición é a aldea de Guede. Situada na parroquia de Folgoso, do concello de Allariz, os seus únicos habitantes son un matrimonio e o seu fillo. É certo que moi preto atópase o veciño pobo de A Coira ou mesmo Allariz pero en Guede só eles seguen sendo os seu únicos poboadores.

Guede é un pequenísimo pobo desde onde se pode ver a capital do municipio, Allariz, aos pés do río Arnoia. Este lugar é un exemplo da arquitectura rural do interior de Galicia. Casas con muros de cachotería, escaleiras exteriores, balcóns orientados ao leste, ventás pequenas… todas moi humildes, acorde coa vida dos seus antigos habitantes.

As ruelas son estreitas, a excepción da pista que as cruza que tampouco é que sexa moi ancha. Alí pódense ver, ademais das propias casas, as leiras dedicadas a produtos de horta que moitas tiñan ou tiveron ao seu carón, os espazos adicados os animais, etc. De todo o visto, chamoume a atención o oco dunha porta dunha pequena construción. Esta non tiña tellado e a porta insinuaba, quizais, un arco. Lamentablemente, non había ninguén de certa idade que vivise alí para resolverme a dúbida.

Se alguén quere ver como era un sinxelo e humilde pobo do rural ourensán, Guede é un exemplo diso. Un lugar para ir sen presa