Europa xa está en guerra. Si, en guerra

Europa atópase nunha encrucillada histórica. Mentres moitos insisten en que non estamos en guerra porque non hai tropas europeas loitando directamente contra Rusia, a realidade é outra: Europa xa está en guerra. Estáo desde o momento en que financia, arma e respalda política e estratexicamente a Ucraína na súa loita contra Moscova. Estáo porque impuxo sancións económicas sen precedentes, porque rompeu as súas relacións comerciais con Rusia e porque adoptou unha postura de confrontación que a converte, aos ollos de Putin, nun actor belixerante.

O problema é que, aínda que estamos en guerra, non estamos actuando como se o estivésemos. A tibieza dos gobernos europeos, as divisións internas dentro da UE e a falta dunha estratexia clara leváronnos a un escenario perigoso: participamos no conflito, pero sen asumir completamente as súas implicacións. Mentres Rusia mobilizou a súa economía e a súa sociedade para a guerra, Europa segue con debates burocráticos e atrasos na entrega de axuda militar. Canto tempo máis pode sosterse esta incoherencia?

Europa, sempre desexada, sempre indecisa

A situación actual non é nova. Europa foi, ao longo da historia, un continente cobizado, un espazo de riqueza cultural, económica e estratéxica que sempre estivo na mira dos grandes poderes. A súa falta de firmeza á hora de defenderse non é unha novidade. Pasou no século XX, pasou antes e pasa agora.

O mito grego do rapto de Europa ilustra ben esta vulnerabilidade. Europa, na lenda, era unha princesa fenicia cuxa beleza cautivou a Zeus. Para facerse con ela, o deus supremo transformouse nun manso touro branco e, coa súa aparente docilidade, conseguiu que Europa confiase nel. Só cando xa estaba sobre o seu lombo comprendeu a verdade: era un engano, e Zeus levábaa á forza a Creta, lonxe do seu fogar e de calquera posibilidade de resistencia.

Europa, no seu significado mitolóxico e na súa realidade histórica, sempre foi un obxectivo. Non é só unha cuestión de territorios, senón de valores, de influencia, de poder. E como a princesa fenicia, a nosa Europa contemporánea parece incapaz de comprender que está sendo arrastrada sen que a súa vontade importe demasiado. Non ten o control, non toma decisións firmes e segue sendo o botín de quen ten máis visión estratéxica e máis determinación.

Hoxe, o touro xa a tomou e arrástraa cara a un destino incerto. E, como daquela, Europa dubida, teme, non reacciona.

As leccións da historia: a antesala dun conflito maior

Se observamos o pasado, atopamos demasiadas similitudes coas situacións previas ás dúas guerras mundiais. Antes de 1914, Europa estaba dividida en bloques, cunha carreira armamentista en marcha e conflitos rexionais que prefiguraban un choque maior. Hoxe, a OTAN e a UE están aliñadas contra Rusia, mentres Moscova reforza os seus lazos con China, Irán e Corea do Norte. Como na Primeira Guerra Mundial, achegámonos a un punto de ruptura onde un só incidente podería desatar un conflito aínda maior.

O caso da Segunda Guerra Mundial é aínda máis revelador. Nos anos 30, as democracias occidentais enganábanse crendo que podían evitar a guerra cedendo ante Hitler. Cada concesión —Renania, Austria, Checoslovaquia— só fortaleceu a súa posición ata que foi demasiado tarde para detelo sen un custo catastrófico. Acaso non estamos vendo algo semellante con Rusia? En 2014, Occidente permitiu a anexión de Crimea sen maiores consecuencias. Agora, tras dous anos de guerra en Ucraína, seguimos sen unha estratexia clara para frear a expansión rusa.

Trump, China e a nova orde global

Co regreso de Donald Trump á Casa Branca, o panorama xeopolítico xa cambiou radicalmente. Trump non ocultou o seu escepticismo sobre o apoio incondicional a Ucraína e insinuou que Europa debe asumir unha maior responsabilidade na súa defensa. Ao mesmo tempo, hai sinais de que podería tentar atraer Rusia ao seu lado na súa verdadeira gran batalla: a confrontación con China. Se Trump logra romper o eixo Moscova-Pequín, o taboleiro global cambiaría por completo. Pero se fracasa, o conflito entre bloques endurecerase aínda máis.

En calquera caso, Europa non pode seguir esperando pasivamente a ver que decide Estados Unidos. Debe asumir que o mundo entrou nunha fase de confrontación global e que xa non é suficiente con sancións ou axudas parciais. Se queremos defender os nosos valores e a nosa seguridade, debemos actuar en consecuencia.

Europa debe espertar

É hora de deixar de finxir que non estamos en guerra. Estamos, e seguir actuando como se non o estivésemos só nos debilita. Europa debe abandonar a súa indecisión, reforzar a súa capacidade militar e preparar a súa sociedade para un escenario que, nos guste ou non, xa está en marcha. A historia ensinounos que a inacción só conduce ao desastre. E hoxe, como no pasado, o prezo de non facer nada podería ser demasiado alto.

Se Europa non quere ser, unha vez máis, a princesa raptada da historia, debe espertar antes de que novos touros a leve demasiado lonxe.